Γνωρίστε την Ζάκυνθο

Ο ναός στον τύπο της μονόκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής, ήταν αφιερωμένος στην Παναγία την Επισκοπιανή και τον αρχάγγελο Μιχαήλ. Κτίστηκε στο νότιο άκρο της πόλης, σε οικόπεδο που είχε παραχωρήσει το 1683 ο Μιχαήλ Ρουσιάνος. Ανακαινίστηκε το 1812 και εμπλουτίστηκε με έργα ζωγράφων, όπως του Νικολάου Καντούνη και του Κωνσταντίνου του Χίου και ξυλογλυπτών, όπως του Γεωργάκη Βουρδέρη ή Μπουρδέρη. Το σημαντικότερο όμως κειμήλιο της εκκλησίας, ήταν η εικόνα της Παναγίας, με χαρακτηριστικά στοιχεία της κρητικής τέχνης της εποχήε κατά την οποία δημιουργήθηκε. Η εικόνα πριν μεταφερθεί στη Ζάκυνθο, σύμφωνα με επιγραφή, που υπάρχει στην κάτω αριστερή γωνία της, βρισκόταν σε μονή αφιερωμένη στην Κερά-Ελεούσα, της Επισκοπής της Χερσονήσου της Κρήτης. Η εικόνα μεταφέρθηκε στο Μεγάλο Κάστρο στο Χάνδακα, πριν την τουρκική κατάληψη της υπαίθρου το 1648. Ανακαινίστηκε εκεί το 1657 διατηρώντας ανέπαφο το κεφάλι της Παναγίας του 12ου αι. Μετά την κατάληψη του Χάνδακα από τους Τούρκους, το 1669, η εικόνα της Παναγίας της Επισκοπιανής (διαστ. 172χ69,5χ2,5 εκ.), μεταφέρθηκε στη Ζάκυνθο από το Μενεγή Μοσχόπουλο, επίτροπο της Αδελφότητας του ναού στο Χάνδακα, με τη συνοδεία του ιερωμένου Καίσαρη και άλλων κληρικών. Προσωρινά φιλοξενήθηκε στο ναό του Παντοκράτορα. Το 1967, όταν αφαιρέθηκε η αργυρή επένδυση της εικόνας, κατά τις εργασίες συντήρησης, βρέθηκαν λουλούδια, ασημένια αφιερώματα και σημειώματα με παρακλήσεις προς την Παναγία. Η εικόνα εκτίθεται στο Μουσείο Ζακύνθου. Ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς τον Αύγουστο του 1953.