Γνωρίστε την Ζάκυνθο

Ξεκινώντας από την Πλατεία Κάλβου και ανηφορίζοντας την οδό Κούρτσολα θα προχωρήσουμε προς τις παρυφές του λόφου του Κάστρου, όπου βρίσκεται ο Ναός της Παναγίας της Πικριδιώτισσας και τα ερείπια του ναού του Αγίου Δημητρίου του Κανέση. Στην προ των Ενετών εποχή υπήρχε λιμάνι.

Αριστερά από την πλατεία υπήρχε από το 1483 ο ναός του Αγίου Νικολάου των Γερόντων. Στο Μουσείο Ζακύνθου εκτίθενται οι εικόνες του ναού.

Ο Ζακυνθινολάτρης νομάρχης Ανδρέας Ιωάννου, το 1970, όταν διαμόρφωσε την περιοχή και την ονόμασε Πλατεία Κάλβου, τοποθέτησε αναθηματική μαρμάρινη στήλη, έργο του Ιάκωβου Μαλατέ. Κατεργασμένα αγκωνάρια από πωρόλιθο, που προέρχονται από το ναό, έχουν τοποθετηθεί στο χώρο της πλατείας, ενώ μαρμάρινη επιγραφή σημειώνει ότι στο ναό βαφτίστηκε ο Ανδρέας Κάλβος την 18^η Ιουλίου 1792.

Στην επέτειο των 50 χρόνων από τους σεισμούς του Αυγούστου του 1953, ο Δήμος, τοποθέτησε μνημείο στην θύμηση των θυμάτων του σεισμού, έργο Διονυσίου Πάλμα.

Φεύγοντας από την πλατεία Κάλβου προχωράμε προς την οδό Κούρτσουλα: Η οικογένεια Κούρτσουλα ή Ντακούρτσολα προερχόμενη από τη Δαλματική νήσο Κούρτσολα πήγε στην Κέρκυρα και από εκεί στην Κεφαλονιά. Στη συνέχεια ήρθε το 1519 στη Ζάκυνθο. Μέλος της Οικογένειας ο Νικόλαος Κούρτσολας, το όνομα του οποίου έχει δοθεί στο δρόμο, άφησε σημαντικό συγγραφικό έργο.

Στη σύγχρονη εποχή, μετασεισμικά, ο ανηφορικός δρόμος έγινε σημείο αγώνων νεαρών μηχανόβιων, όπου κοντράρονταν μεταξύ τους με τα μηχανάκια. Ο δρόμος είχε γίνει γνωστός ως η ανηφόρα τση Περιβολαρίας, από το παρατσούκλι μιας ενοίκου της περιοχής, της Αικατερίνης Χαϊκάλη.

Ανηφορίζοντας την Κούρτσολα συναντάμε ένα προσκυνητάρι με εικόνα της Αγίας Βαρβάρας και την επισήμανση ότι προσεισμικά υπήρχε εκεί ομώνυμος ναός.

Ενώ λίγο πιο πέρα ο Ναός των Αγίων Αναργύρων, που έκτισε ο άρχοντας Νικόλαος Αντωνίου Χαριάτης το 1658. Στο χώρο που υπήρχε ο ναός έχουν μείνει λιγοστά ερείπια.

Προχωρώντας βρισκόμαστε μπροστά στα ερείπια του ναού Αγίου Γεωργίου τση Κυπριάνας ή τσι Καλόγριες. Το 1660 ο ιερωμένος Νικηφόρος Μηλιώτης ίδρυσε δίπλα στο ναό γυναικείο μοναστήρι. Ο ναός και το μοναστήρι είχαν ολόγυρα τείχη. Μετά το θάνατο του Μηλιώτη τη μονή διεύθυνε επιτροπή που εκλεγόταν από τις μοναχές και τους ενορίτες. Στους σεισμούς του 1893 ο ναός έπαθε μεγάλες ζημιές και ανακαινίστηκε το 1895. Η δεσποτική εικόνα του Αγίου Γεωργίου σώζεται στο ναό της Πικριδιώτισσας. Στην ίδια περιοχή υπάρχει πηγάδι, το πηγάδι τση Τσυπουργιάνας και στο φιλιατρό του διακρίνονται χαραγματιές από το σκοινί που συγκρατούσε τους σίγλους, όταν τους τραβούσαν βγάζοντας νερό.

Προχωρώντας συναντάμε το ναό της Παναγίας της Πικριδιώτισσας. Σε υπόγειο κτίσμα, που αποκαλύφτηκε όταν έσκαβαν για να ανοίξουν τα θεμέλια υπήρχανοκτώ στήλες δωρικού ρυθμού και μέσα σε τετράγωνο κτίσμα ήταν μαρμάρινο άγαλμα του Βάκχου. Μια από τις στήλες υπάρχει και σήμερα στο προαύλιο του ναού. Επί Βενετοκρατίας είχαν τοποθετήσει πάνω στη στήλη φανό για φωτίζει τον δρόμο προς το Κάστρο, ακολουθώντας την Στράντα Γκιουστινιάνα, που ξεκινούσε από την πόλη του Αιγιαλού και οδηγούσε στην Τέρρα, την πόλη που ήταν μέσα στο Κάστρο. Μαρμάρινη πλάκα που έχει εντοιχιστεί από τον αείμνηστο Νικόλαο Βαρβιάνη στο καμπαναριό του ναού, θυμίζει το περιστατικό με τον και το γιο του Κολλίνο, σύμφωνα με το οποίο εκεί αποφάσισε να μετάσχει ενεργά στην Επανάσταση.

Σε μικρή απόσταση από το ναό της Παναγίας της Πικριδιώτισσας στην τοποθεσία Κεραμιδάκι, υπήρχε ο ναός της Παναγίας του Γαβαλά ή Γαβαλού ή Γαβαλούσα, που οικοδομήθηκε τον 15^ον αιώνα από κάποιον Γαβαλά κρητικής καταγωγής. Ο ναός εξαφανίστηκε μετά τους σεισμούς του 1953. Ευτυχώς δεν κάηκε. Οι καλλιτεχνικοί θησαυροί του σώθηκαν. Αναφέρεται ότι κοντά στο ναό βρισκόταν το σπίτι του Αναγνωσταρά, που είχε έρθει στο νησί πριν από την έναρξη της Επανάστασης του 1821.

Λίγο πιο κάτω από την Πικριδιώτισσα υπήρχε ο ναός της Αγίας Άννας. Το ναό οικοδόμησε ο ιερωμένος και αγιογράφος Φραγκίσκος Καλέργης το 1701. Και αυτός ο ναός καταστράφηκε το 1953 και οι καλλιτεχνικοί θησαυροί του εκτίθενται στο Μουσείο Ζακύνθου. Στο χώρο του ναού μετασεισμικά ο Μητροπολίτης Ζακύνθου Κυρός Απόστολος είχε ανεγείρει σχολή οικοκυρικής και οικοτροφείο για νεαρές κοπέλες.

Απέναντι από το ναό κατασκευάστηκε το υδραγωγείο που υδροδοτούσε την πόλη. Λίγο πιο πέρα υπήρχε ο ναός του Ταξιάρχη. Οι εικόνες του ύστερα από τους σεισμούς του 1953 μεταφέρθηκαν στο Μουσείο Ζακύνθου. Στη θέση του ναού επί Μητροπολίτη Κυρού Αποστόλου λειτουργούσε οικοτροφείο.

Ένας ακόμα ναός στην περιοχή ήταν και ο ναός της Αγίας Παρασκευής του Χαλβάτου όπου στα τέλη του 15^ου αιώνα εκεί κοντά κατοικούσαν πολλοί Ατσίγγανοι. Στο ναό της Αγίας Παρασκευής βαφτίστηκε ο Διονύσιος Σολωμός. Εκεί θάφτηκε και ο πατέρας του, Νικόλαος Σολωμός. Η θέση του ήταν όπου σήμερα η οικία του Νικολάου Μαρίνου – Ξανθού, πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο.

Κοντά στο ναό ήταν και η οικία, που έμενε η Αγγελική Νίκλη η μητέρα των Διονυσίου και Δημητρίου Σολωμού. Ο ιερέας της Αγίας Παρασκευής Πέτρος Μαρίνος, πάντρεψε στις 27 Φεβρουαρίου 1807, το Νικόλαο Σολωμό με την Αγγελική Νίκλη, την παραμονή του θανάτου του Νικολάου. Αναφέρεται ότι στο ναό αυτόν πήγαινε μικρός ο Σολωμός.

Εδώ έζησαν επίσης και οι πολιτικοί Κωνσταντίνος Λομβάρδος και Νικόλαος Κολυβάς. Από εδώ ξεκινούσαν επινίκιοι εορτασμοί ύστερα από εκλογικές αναμετρήσεις. Η αδελφή του Κολυβά η Μαρία, διετέλεσε πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος του Λυκείου Ελληνίδων και με φροντίδα της κατασκευάστηκαν κοστούμια με τις τοπικές στολές του νησιού που φορούσαν οι μαθήτριες του Γυμνασίου σε διάφορες εκδηλώσεις.

Εδώ βρίσκεται η Παλιά Βρύση. Μια γειτονιά ιδιαίτερα ξεχωριστή στη ζωή της παλιάς Ζακύνθου.